Zon in Nederland? Als je aan zon denkt, is Nederland niet het eerste land waar je aan zult denken. Wisselvallig, druilerig en slap weer zijn de meest bekende en ingeburgerde kenmerken van ons gematigde zeeklimaat. Tóch zijn zonnepanelen ook in het welbekende ‘koude kikkerlandje’ prima rendabel te maken, al is daar vooralsnog nog wel een subsidie van de overheid voor nodig. Om wat achtergrondkennis te vergaren over de rol van de zon in Nederland, gaan we hier wat dieper in op de rol die de zon speelt in Nederland.
Dag, nacht en de seizoenen (video)
De dagdelen dag en nacht worden veroorzaakt door de draaiing van de Aarde om haar eigen as. Hierdoor is altijd één deel van de Aarde naar de zon gericht, terwijl een ander deel van de zon afgericht is. In het deel dat naar de zon gericht is, is het dag, terwijl het in het deel dat van de zon af gericht is nacht is. De Aarde doet 24 uur over één asrotatie; een periode die we ook wel een etmaal noemen. Hoewel een etmaal altijd 24 uur duurt, duren dag en nacht echter lang niet altijd even lang.
De reden dat dag en nacht niet het hele jaar even lang zijn, heeft te maken met de schuinstand van de aardas. De as waarom de Aarde draait (de lijn Noordpool-Zuidpool dwars door de Aarde heen) staat namelijk onder een hoek van ongeveer 23° ten opzichte van het vlak waarin de Aarde om de zon draait. Gedurende een omwenteling om de zon (een jaar), verandert zowel de helling als de richting van de aardas niet. Dit zorgt ervoor dat de noord- en zuidkant van de Aarde gedurende het jaar elkaar afwisselen als kant die naar de zon toe gekeerd is. Dit veroorzaakt de zogenaamde seizoenen. Als het in Nederland zomer is, staat het noordelijk halfrond naar de zon gekeerd. Bij ons zijn de dagen dan lang en warm, terwijl ze op het zuidelijk halfrond kort en koud zijn; het is daar immers winter en de zon heeft moeite het aardoppervlak op te warmen. Denk ook aan duurzame energie, stap over door energie te vergelijken.
Onderstaande video geeft een visuele uitleg over de oorsprong van de seizoenen. Deze video is met name handig voor mensen die moeite hebben het hierboven uitgelegde te visualiseren.
De seizoenen in Nederland
Hoe hoger de zon staat, hoe hoger de hoeveelheid zoninstraling. Dit uit zich in de temperatuur, die in de zomer en stuk hoger is dan in de winter. Er zijn in de baan rond de zon vier bepalende punten die van belang zijn. De hieronder uitgedrukte zonhoogten zijn geldig voor Nederland (specifiek Utrecht):
- De lente-equinox: 21 maart. De dag en de nacht zijn overal op Aarde even lang. De zon staat recht boven de evenaar en vervolgt zijn pad richting de Kreeftskeerkring. Het is met een zonhoogte van 38,2 graden lente.
- Het zomersolsticium: 20 juni. De zon staat boven de Kreeftskeerkring en de dagen zijn op het noordelijk halfrond op hun langst. Het is met een zonhoogte van 61,4 graden zomer. De dagen worden vanaf dit moment weer korter.
- De herfst-equinox: 23 september. De zon staat recht boven de evenaar en vervolgt zijn weg richting de Steenbokskeerkring. Het is met een zonhoogte van 37,7 graden herfst.
- Het wintersolsticium: 21 december. De zon staat boven de Steenbokskeerkring en de dagen zijn op het noordelijk halfrond op hun kortst. Het is met een zonhoogte van 14,5 graden winter.
Denk ook aan: prijzen terrasoverkappingen.
Zonurenkaart
De kuststrook van Nederland is gemiddeld genomen een stuk zonniger dan het binnenland. Dit heeft te maken met stapelwolken, die zich in het voorjaar dankzij de snel opgewarmde grond (en daardoor opstijgende lucht) vooral boven land vormen. Aan zee doet dit verschijnsel zich een stuk minder voor, omdat de zee nog koel is door de achterliggende winter. Daarnaast zorgt de zeewind voor het landinwaarts wegblazen van eventuele bewolking. Hieronder de verrassende zonurenkaart van Nederland; het waddeneiland Texel is de meest zonnige plaats van Nederland! Klik voor een grotere versie van de kaart:
